ยาธาตุน้ำขาว (ภาษาอังกฤษ : Salol et Menthol Mixture) เป็นยาที่ใช้รับประทานเพื่อทำลายเชื้อโรคในลำไส้ แก้ปวดท้อง แก้ท้องเสีย แก้อาการท้องอืดท้องเฟ้อ จุกเสียด ช่วยขับลมยาธาตุน้ำขาวเป็นยาน้ำสีขาวในรูปแบบของยาน้ำแขวนตะกอน (Suspension) มีกลิ่นหอม รสหวาน สรรพคุณยาทั่วไป รับประทานง่าย
เป็นยาสามัญประจำบ้านที่หาซื้อได้ง่าย มีราคาถูก
สามารถใช้ได้ทั้งในเด็กและผู้ใหญ่ สรรพคุณยาทั่วไป พบรายงานอาการไม่พึงประสงค์น้อย จึงเป็นยาที่ได้รับความนิยมในผู้บริโภคตลอดมา
ตัวอย่างยาธาตุน้ำขาว
ยาธาตุน้ำขาวมีชื่อทางการค้า เช่น
- ยาธาตุน้ำขาวตรากระต่ายบิน ขนาด 50 มิลลิลิตร ราคาประมาณ 12-15 บาท, ขนาด 200 มิลลิลิตร ราคาประมาณ 32-59 บาท
สามารถใช้ได้ทั้งในเด็กและผู้ใหญ่ พบรายงานอาการไม่พึงประสงค์น้อย จึงเป็นยาที่ได้รับความนิยมในผู้บริโภคตลอดมา
ตัวอย่างยาธาตุน้ำขาว
ยาธาตุน้ำขาวมีชื่อทางการค้า เช่น
- ยาธาตุน้ำขาวตรากระต่ายบิน ขนาด 50 มิลลิลิตร ราคาประมาณ 12-15 บาท, ขนาด 200 มิลลิลิตร ราคาประมาณ 32-59 บาท
ยาธาตุน้ำขาวสหการ ขนาดประมาณ 200 มิลลิลิตร ราคา 35-40 บาท
ยาธาตุน้ำขาวตราพระเจดีย์ ขนาด 200 มิลลิลิตร ราคาประมาณ 28 บาท
ส่วนประกอบของยาธาตุน้ำขาว
ในยาธาตุน้ำขาว 100 มิลลิลิตร จะประกอบไปด้วย
- ฟีนิลซาลิไซเลต (Phenyl salicylate หรือ Salol) ปริมาณ 2 กรัม ซึ่งเป็นอนุพันธ์ของกรดซาลิซิลิก (Salicylic acid) มีฤทธิ์ฆ่าเชื้อในลำไส้ (Intestinal antiseptic) จึงช่วยแก้อาการท้องเสียจากการติดเชื้อแบคทีเรียได้ เช่น จากอาหารเป็นพิษ ลำไส้อักเสบ เป็นต้น
- เอนีสออยล์ (Anise oil) ปริมาณ 0.132 มิลลิลิตร ซึ่งมีฤทธิ์ในการขับลม
- เมนทอล (Menthol) ปริมาณ 0.176 กรัม ซึ่งมีฤทธิ์ในการขับลม และช่วยแต่งกลิ่นและรสให้ดีขึ้น
สรรพคุณของยาธาตุน้ำขาว
ใช้รับประทานเพื่อทำลายเชื้อโรคในลำไส้ สรรพคุณยาทั่วไป รักษาอาการอักเสบของลำไส้ แก้ปวดท้อง แก้ท้องเสีย (อาการท้องเสียจากการติดเชื้อแบบไม่รุนแรง) แก้อาการท้องอืดท้องเฟ้อ จุกเสียดแน่นท้อง ช่วยขับลม นอกจากนี้ยังช่วยเคลือบกระเพาะอาหารเพื่อการทำลายเชื้อโรคในลำไส้ หรือควบคุมเชื้อแบคทีเรียในกระเพาะอาหารที่เป็นต้นเหตุทำให้กระเพาะอาหารมีกรดมาก (แต่ยานี้ไม่ได้มีส่วนช่วยในการลดกรด)
ข้อห้าม/ข้อควรระวังในการใช้ยาธาตุน้ำขาว
- ห้ามใช้ในผู้ที่แพ้ยานี้
- โดยปกติแล้วจะไม่ค่อยพบรายงานการแพ้ยาธาตุน้ำขาว เนื่องจากยานี้เป็นยาสามัญประจำบ้านที่สามารถหาซื้อรับประทานได้เองตามร้านขายยาทั่วไป แต่มีข้อควรระวังคือ ในผู้ที่แพ้สารซาลิไซเลต (Salicylate) ควรหลีกเลี่ยงการรับประทานยาชนิดนี้
- ยานี้สามารถใช้ได้ทั้งในเด็ก ผู้ใหญ่ และหญิงตั้งครรภ์ แต่ต้องรับประทานในขนาดตามคำแนะนำที่ระบุไว้บนฉลากยาเท่านั้น
- ยาธาตุน้ำขาวมีแอลกอฮอล์เป็นส่วนผสมอยู่ จึงควรใช้ยาด้วยความระมัดระวัง
วิธีใช้ยาธาตุน้ำขาว
- เด็ก ให้รับประทานครั้งละ 1-2 ช้อนชา วันละ 3 ครั้ง หลังอาหารเช้า กลางวัน และเย็น หรือทุก 4-6 ชั่วโมง
- ผู้ใหญ่ ให้รับประทานครั้งละ 1 ช้อนโต๊ะ วันละ 3 ครั้ง หลังอาหารเช้า กลางวัน และเย็น หรือทุก 4-6 ชั่วโมง
คำแนะนำในการใช้ยาธาตุน้ำขาว
- ให้เขย่าขวดทุกครั้งก่อนรับประทานยานี้
- บางครั้งอาการปวดท้อง ท้องเสีย ท้องอืด จุกเสียด อาจเกิดจากสาเหตุอื่น ๆ ที่ไม่สามารถรักษาได้ด้วยการรับประทานยาธาตุน้ำขาว ดังนั้นหากรับประทานยานี้แล้วอาการยังไม่ดีขึ้น ควรรีบไปพบแพทย์
การเก็บรักษายาธาตุน้ำขาว
- ควรเก็บยานี้ในภาชนะบรรจุเดิมที่บรรจุมา ปิดฝาให้สนิท และเก็บยาให้พ้นมือเด็กเสมอ
- ควรเก็บยานี้ที่อุณหภูมิห้อง เก็บยาให้พ้นแสงแดด ไม่ให้อยู่ในที่ร้อนมากกว่า 30 องศาเซลเซียส (เช่น ในรถยนต์ บริเวณใกล้หน้าต่าง) และไม่เก็บยาในบริเวณที่เปียกหรือชื้น (เช่น ในห้องน้ำ ในช่องแช่แข็งของตู้เย็น)
- ไม่ต้องเก็บยานี้ในตู้เย็น
- ให้ทิ้งยาที่เสื่อมสภาพหรือหมดอายุแล้ว
ผลข้างเคียงของยาธาตุน้ำขาว
- ส่วนผสมของเมนทอล (Menthol) ในยาธาตุน้ำขาว อาจทำให้เกิดอาการปวดท้อง คลื่นไส้ อาเจียน วิงเวียน เดินเซ หรืออาจถึงขั้นไม่รู้สึกตัวได้ นอกจากนี้ยังมีรายงานผู้ป่วยเกี่ยวกับการเกิดภาวะภูมิไวเกิน (Hypersensitivity) จากการได้รับเมนทอลอีกด้วย โดยอาการที่พบคือ ผู้ป่วยจะมีผื่นเกิดขึ้นทั่วร่างกาย ลักษณะผื่นเป็นแบบผื่นลมพิษ และมีอาการร้อนวูบวาบ
- จากรายงานอาการไม่พึงประสงค์จากการใช้ยาประจำปี พ.ศ.2550 ซึ่งได้รวบรวมข้อมูลไว้ตั้งแต่ปี พ.ศ.2525-2550 พบรายงานอาการไม่พึงประสงค์จากการใช้ยาที่ประกอบด้วย Salol + Anise oil + Menthol สรรพคุณยาทั่วไป โดยอาการไม่พึงประสงค์จากการใช้ยาที่พบคือ ปากชา หน้าบวม ปากบวม ตัวบวม ผื่นชนิด Erythematous อย่างละ 1 รายงาน พบอาการคัน (Pruritus) และผื่น (Rash) อย่างละ 2 รายงาน และพบรายงานการเกิดผื่นชนิด Maculopapular rash และผื่นลมพิษ (Urticaria) อย่างละ 3 รายงาน